Skąd bierze się próchnica?
Wszyscy pewnie zgodnie odpowiedzą, że ze słodyczy – i będzie to prawda, ale mechanizm próchnicy jest bardziej złożony. Wszystkiemu winne są bakterie próchnicowe, które, posilając się cukrem z pożywienia, wytwarzają kwasy i to one bezpośrednio powodują powstawanie ciemnych, czasem nawet czarnych plam na zębach.
- Bakterie próchnicowe towarzyszą nam praktycznie od urodzenia. Dorośli przekazują je dzieciom poprzez pocałunki, smakowanie kaszki czy oblizywanie smoczka lub łyżeczki. Bardzo łatwo mogą się przenieść między ludźmi i nie powodują typowo rozumianej infekcji, ale kolonizują jamę ustną dziecka. Nie ma na nie szczepionki i nie da się ich pozbyć. W sprzyjających warunkach, przez co rozumiemy dietę bogatą w cukry proste, namnażają się i wytwarzają kwasy niszczące szkliwo – wyjaśnia mechanizm próchnicy lek. dent. Marta Szymańska-Pawelec z Dentim Clinic Medicover w Katowicach.
Niszczenie szkliwa obserwujemy jako właśnie „czarną dziurę” w zębie czy nawet wcześniej jako kredowo-białe plamy będące pierwszą oznaką działania kwasów, a więc utraty kluczowych minerałów ze szkliwa. Jak tego uniknąć? Jest kilka sposobów.
Lakierowanie (fluoryzacja) zębów
Jeszcze zanim pojawią się próchnicowe zmiany na zębach, można je skutecznie przed nią zabezpieczyć. Jednym z takich zabiegów jest lakierowanie i choć brzmi tajemniczo, to wyjaśnienie jest całkiem proste.
- Podczas zabiegu lakierowania pokrywamy zęby dziecka lakierem, który zawiera fluorki zabezpieczające szkliwo. Jest on nieinwazyjny i bezbolesny, wykonywany delikatnym pędzelkiem. Lakier powinien się utrzymać do kilku godzin, co gwarantuje, że szkliwo przyjmie odpowiednią dawkę fluoru. Dla dzieci będzie istotne też to, że lakier jest bez cukru i może mieć nawet różne smaki: od owocowych po gumę balonową czy karmel. Całość trwa kilka minut oraz zalecane jest powstrzymanie się od jedzenia i picia 1,5 godziny po nim. Przeprowadzany jest cyklicznie, zgodnie z harmonogramem ustalonym przez dentystę – opisuje ekspertka Dentim Clinic Medicover.
Fluor jest pierwiastkiem niezbędnym w profilaktyce próchnicy. U dzieci zalecane jest stosowanie past z fluorem do codziennego szczotkowania zębów, ale o stężeniu i ilości zaleconych przez dentystę.
Lakowanie zębów
Wbrew pozorom nie jest tym samym, co lakierowanie, ale zadanie spełnia podobne – zabezpiecza zęby przed próchnicą. Stosowany tu lak szczelinowy fizycznie blokuje osadzanie się płytki bakteryjnej w bruzdach zębów, które są najbardziej narażone na próchnicę.
- To kolejny zabieg stosowany u dzieci i młodzieży, by zapobiec próchnicy. Jest również bezbolesny i nieinwazyjny. Wykorzystujemy w nim światłoutwardzalny lak, którym wypełniamy oczyszczone nierówności w zębach, jak zagłębienia i bruzdy, dzięki czemu są one mniej narażone na próchnicę. Lakuje się zęby zdrowe, zarówno mleczne, jak i stałe. Głównie są to zęby boczne (szczególnie szóstki i siódemki), które mają głębokie bruzdy, gdzie zostają resztki jedzenia, ale może to być w zasadzie każdy ząb, który posiada bruzdy. Cała procedura trwa również kilkanaście minut i przeprowadza się ją jednorazowo – mówi dentystka.
Na wizytę z lakowaniem powinniśmy się wybrać w niedługim czasie po pojawieniu się zębów trzonowych, póki są jeszcze nieobjęte procesem próchnicowym. W przypadku zębów mlecznych będzie to czas między 3. a 4. rokiem życia, a w przypadku zębów stałych do dentysty zabierzemy dziecko 7-, 8-letnie i starsze. Lakowanie to zabieg, który można przeprowadzić również u dorosłych. Warunek – zdrowe zęby.
Lapisowanie zębów
Lapisowanie jest coraz rzadziej stosowane, a to ze względu na skutki uboczne, które – choć nie są groźne dla zdrowia – to zęby pozostawiają z czarnymi przebarwieniami.
- Z pojęciem lapisowania możemy się jeszcze spotkać w niektórych gabinetach, choć sukcesywnie się od tego zabiegu odchodzi. Stosowane było na objęte próchnicą zęby mleczne. W czasie zabiegu związek srebra wnikał w szkliwo i zabezpieczał przed dalszym postępowaniem próchnicy. Pozostawiał przy tym znaczne, ciemne przebarwienia, których nie dało się usunąć, więc trzeba było czekać aż ząb po prostu wypadnie. Obecnie stomatologia dziecięca dysponuje środkami i metodami, jak m.in.: sedacja, bezbolesne znieczulenie, fluoryzacja i kolorowe wypełnienia, które z powodzeniem są stosowane podczas wizyt dzieci w gabinecie, a które sprawiają, że dziecko nie boi się takiej wizyty, może mieć leczone zęby w sposób komfortowy, ale co też ważne: nie pozostawiając traumy, która mogłaby zaowocować strachem przed dentystą w dorosłości – tłumaczy lek. dent. Marta Szymańska-Pawelec.
Preparaty stosowane w gabinecie przeznaczonym dla dzieci mają przyjazne zapachy, smaki i kolory, a gabinety wprowadzają także coraz więcej urozmaiceń służących edukacji w zakresie profilaktyki próchnicy, która przybiera formę nauki przez zabawę. To ważne, bo wcześniejsza utrata zębów mlecznych może przyczyniać się do wad zgryzu, ponieważ wyrzynające się zęby stałe nie będą miały właściwego podparcia i mogą wyrastać krzywo. Ponadto dziecko może przez to doświadczać trudności w mówieniu czy jedzeniu.
Jak uniknąć próchnicy u dziecka?
Te zabiegi to tylko część z szerokiego zakresu koniecznej profilaktyki próchnicy u dzieci; prowadzonej zarówno w domu, jak i w gabinecie dentysty. Rodzice powinni zwrócić uwagę na dietę dziecka, czyli jak się odżywia, czy dominują w niej cukry proste, których da się uniknąć, jak słodycze czy kolorowe napoje lub soki oraz na dokładność oczyszczania zębów szczotką i odpowiednią dla wieku pastą. Profilaktyka to także wizyty adaptacyjne u dentysty „od pierwszego ząbka” i uczenie dobrych nawyków, które obejmują przede wszystkim mycie zębów, ale też nitkowanie i kontrole w gabinecie. Wizyty na fotelu dentystycznym pomogą oswoić dziecko z gabinetem i wykonywanymi tam zabiegami, choć mają też na celu rozpoznanie zawczasu próchnicy, ale także innych chorób jamy ustnej, również wad zgryzu.
